Wolfgang Ebbers is principal adviseur bij PBLQ, een organisatie die overheidsorganen adviseert. Daar begeleidt hij projecten die te maken hebben met maatschappelijke vraagstukken waar informatietechnologie een belangrijke rol speelt. ‘Dat doe ik met een wetenschappelijke insteek en oog voor de praktijk.’ Sinds september 2021 maakt Wolfgang deel uit van het bestuur van de Stichting Digitaal Burgerschap Nederland (DBN).
Wolfgang houdt zich bezig met allerlei vraagstukken op het gebied van de digitale samenleving. Naast zijn werk als adviseur is Wolfgang bijzonder hoogleraar ‘ICT en strategisch innoveren in de publieke sector’ aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Hij heeft veel ervaring met grote, multidisciplinaire projecten. Zo was hij wetenschappelijk leider van de evaluatie van CoronaMelder en CoronaCheck, twee apps die ontwikkeld werden om de verspreiding van corona tegen te gaan.
Multidisciplinair
‘Maatschappelijke vraagstukken zijn per definitie multidisciplinair van aard. Bij het ontwikkelen van de corona-apps hadden we te maken met vraagstukken op het gebied van privacy, publieke gezondheidszorg, virusbestrijding, epidemiologie, handhaving en natuurlijk informatietechnologie. Het ging daarbij ook om digitale inclusie en niet digitaal vaardig zijn. Er lag voor sommigen uitsluiting van de samenleving op de loer. Wat als je kunt niet omgaan met QR-codes? Dan kon je niet naar een sportwedstijd of restaurant. Inclusie speelt bij iedere technologie een rol.’
Doorgronden
Multidisciplinair werken aan grote maatschappelijke vraagstukken gaat alleen als je je echt inhoudelijk in verschillende disciplines verdiept, vindt Wolfgang. ‘Alleen als je de inhoud begrijpt, kun je de juiste verbindingen leggen. Ik heb het over écht snappen en doorgronden van disciplines die buiten je eigen vakgebied liggen. Dat heb ik mijn hele loopbaan gedaan. Gelukkig ben ik een snelle leerling, en vind ik het leuk om me in iets nieuws te verdiepen. De drive om jezelf inhoudelijke kennis eigen te maken van andere disciplines om vraagstukken te kunnen oplossen, die tref ik niet genoeg aan in bestuurskamers in het publieke domein. Dat kan beter.’
Gebruikers
Op het moment is Wolfgang als voorzitter van een klankbordgroep betrokken bij een grootschalig project waarin uitgezocht wordt of en hoe ventilatie en luchtreiniging virusbesmettingen kunnen tegengaan. Doel is om direct toepasbaar advies te bieden aan publieke en private organisaties. Ook bij dit project is inclusie belangrijk, ziet Wolfgang. ‘De gebruiker van een pand heeft een rol als het gaat om ventileren. Begrijp je als gebruiker wat die rol precies is, dus wat je moet doen en wat je moet laten? Filters van ventilatiesystemen moeten schoongemaakt en soms vervangen worden. Stekkers van systemen moeten in het stopcontact blijven. Ventilatieroosters moeten open blijven en niet worden afgedekt. Dat gebeurt in verpleeg- en verzorgingstehuizen nog wel eens, als bewoners last hebben van tocht. Een ander aspect van inclusie: kunnen gebruikers zich een goed ventilatiesysteem veroorloven? Zodra je technologie in de samenleving implementeert, leg je gebruikersverantwoordelijkheid bij de gebruiker. Mensen moeten iets. Daar moet de overheid steeds bij stilstaan. Dat gold ook bij de corona-apps; van mensen werd verwacht dat ze het doorgaven als ze besmet waren.’
Complex
Dat de taken van overheden niet makkelijk zijn, realiseert Wolfgang zich goed. ‘Publieke organisaties staan voor complexe opgaven. Er zijn meerdere inhoudelijke domeinen betrokken en de belangen lopen uiteen. Een beslissing in het ene domein heeft gevolgen voor het andere. Daar komt bij dat publieke organisaties met publiek geld werken. Ze liggen onder een vergrootglas. De overheid heeft te maken met iedereen, moet rekening houden met iedereen en verantwoording afleggen aan iedereen. In het bedrijfsleven ligt dat volstrekt anders. Lang niet alle mensen zien hoe complex de taak van de overheid is. De private sector denkt te makkelijk over de publieke sector.’
SDS
Het DBN-bestuur is op het moment bezig met het implementatietraject van de Sociale Digitale Standaard (SDS). ‘Die willen we graag breed verspreiden. Niet alleen door de SDS inhoudelijk te delen, maar we denken ook na over vragen als: hoe krijgen we de SDS breed gedragen? Hoe krijgen we de SDS tussen de oren van het openbaar bestuur en het bedrijfsleven dat applicaties voor de overheid ontwikkelt? We zijn met overheden in Den Haag in gesprek over de concrete invulling van twee pilotprojecten, waarmee we de SDS in de praktijk willen toetsen. De SDS is dynamisch, en voorwerp van voortdurende reflectie. Hoe gaat de volgende versie eruit zien, hoe krijgen de pilotprojecten concreet invulling?’
Wolfgang Ebbers (1969) is principal adviseur bij PBLQ en bijzonder hoogleraar ‘ICT en strategisch innoveren in de publieke sector’ aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. De leerstoel is ingesteld door PBLQ. Wolfgang richt zich op het ondersteunen van bestuurders en beleidsambtenaren bij thema’s als compliance, inclusie en beleidseffectiviteit bij de inzet van AI. Wolfgang woont in Enschede met vrouw en dochter. Hij houdt van allerlei soorten muziek, van klassiek, jazz en blues tot house, en zelfs van Nederlandstalige smartlappen. Hij luistert niet alleen graag naar muziek, maar maakt die ook zelf, samen met zijn dochter. Zij is het muzikale brein en Wolfgang arrangeert, mixt en mastert. Hij volgt een opleiding tot geluidstechnicus en muziekproducer. ‘Omdat ik het leuk vindt. Maar het verrijkt ook mijn professionele kennis, want bij het produceren van muziek komt veel informatietechnologie kijken.’
Lees de eerder verschenen interviews met DBN-bestuursleden:
Martijn Vervoordeldonk en
Lidwien van de Wijngaert